MÜZİK EKONOMİSİ

HİÇ BİRŞEY ESKİSİ GİBİ OLMAYACAK!

Hakan Türkoğlu • 09/07/2025

İnternet ve ona bağlı teknolojilerin gelişimi müziğe ulaşma metotlarını kökten değiştirdi. Artık müziğe ve müzisyene ulaşmanın ilk yolu “akış ya da stream” sitelerinden geçiyor. Özellikle de pazar lideri Spotify dinlemekten. Spotify’ı Tencent Music ve Apple Music takip ediyor. Peki bu değişim ne kadar sürede ve nasıl yaşandı. Bu konuda en yetkili kuruluş olan IFPI raporlarına bakıyoruz ve yıllar içerisindeki değişimi istatistik verilerle destekleyerek sizlere aktarıyoruz. Haydi başlayalım incelemeye.

‘80’li ve ‘90’lı yıllarda; kaset, plak ve daha sonra hayatımıza giren CD satışlarından bahsederdik. Ülkemizde ve tüm dünyada müzisyenlerin en önemli gelir kaynağı az önce saydığımız “fiziksel medya ürünleri” satışı ve konser gelirleriydi. 2000’li yıllarla birlikte internetin hayatımıza girmesiyle her şey değişti. O kadar ki 2000 yılından sonra fiziksel medya satışı tüm dünyada tepetaklak oldu. Bu yıllarda panikleyen müzik sanatçıları bu açığı kapatmanın çaresini daha fazla konser turneleri düzenlemekte buldular. Bu, özellikle sahne performansı iyi olmayan gruplar için sonun habercisi gibiydi. Birçoğu tutunamayarak kaybolup gittiler.

Mp3 çalarların piyasaya girmesi ve çok ucuza indirilerek satın alınabilmesi ayrıca korsan olarak da indirilmesi fiziksel medya satışının daha da kötüye gitmesine neden oldu. IFPI verilerine göre “müzik indirme” önemli bir pazar olmaya başladı. O kadar ki 2006 yılında indirme (download) cirosu tüm dünya pazarında 1,8 milyar $ seviyesine yükseldi. 2012 yılında indirme cirosu zirveyi görerek 4,2 milyar $ seviyesini gördü. Ne olduysa bundan sonra oldu. Tüm dünya müzik dinleme metotlarında “devrim” diyebileceğimiz bir döneme girdi. Akış (stream) siteleri yayın hayatına başladı. Bu yepyeni bir devrin başlangıcıydı. Keza fiziksel medya satışı adeta can çekişirken, indirme siteleri de birer birer kaybolmaya başladı.

Dünya müzik endüstrisi pazarını ekonomik verileriyle aydınlatan en önemli kuruluş IFPI. Birazdan, yayınladığı 2025 yılı raporunda yer alan hasılat payları tablosunu paylaşacağım. Tablodan da görüleceği üzere global müzik pazarında radyo vb. gelirleri 0,6 milyar $, indirme gelirleri 0,8 milyar $, konser ve performans gelirleri 2,9 milyar $, fiziksel medya gelirleri 4,8 milyar $, akış (stream) sitesi gelirleri ise 20,4 milyar $.

Tabloda 1999 yılında 21,9 milyar $ olan fiziksel medya satışlarının 2024 yılında 4,8 milyar $ seviyesine gerilemesi oldukça önemli bir veridir. Son dönemde tüm dünyada vinyl yani plak satışları arttı söyleminin gerçekten uzak olduğu da açıktır.

Görüldüğü üzere müzisyenlerin para kazanmasının artık iki yolu kalmıştır. Ya iyi bir konser performansı sergilemek ya da akış sitelerinde yarışmak.

Şimdi gelelim en merak edilen konuya. Akış sitelerinden müzisyenler para kazanabilecek mi? Bu konuda algoritma yoluyla yapılan manipülasyonları anlattığım yazıma bir göz atabilirsiniz (Popüler-Kaliteli Tezatı. Linki aşağıda). Ancak veriler üzerinden servetine servet katan müzisyenler olduğu tabii ki rasyonel bir gerçektir. IFPI 2025 raporuna göre endüstriyel pastanın %69’u akış sitelerinde. Fiziksel medya satışı %16,4, performans ve konser gelirleri %9,7, indirme (download) gelirleri %2,8, radyo vb. ise %2,2.

IFPI 2025 raporuna göre pazar büyüklükleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Japonya’nın ABD’den sonraki ikinci pazar olması oldukça dikkat çekicidir. Bu nedenledir ki birçok sanatçı ilk turnesine Japonya’dan başlamakta ya da bu ülkeye özel albüm baskıları yapmaktadır.

Akış sitelerinden müzisyenler gerçekten para kazanabiliyorlar mı? Zira pastadan %69 pay almak devasa bir durum. 20,4 milyar $ bir parasal büyüklükten bahsediyoruz. 2025 yılı IFPI raporu 2024 yılı verilerini baz alıyor. Raporda tüm akış siteleri verileri konsolide edilmiştir. Bu verilere göre global pazarda en çok kazanan 10 sanatçı şu şekilde:

1. Taylor Swift
2. Drake
3. Seventeen
4. Billie Ellish
5. Stray Kids
6. Zach Bryan
7. The Weeknd
8. Eminem
9. Kendrick Lamar
10. Sabrina Carpenter

Raporla ilgili daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak isteyen okuyucularımın, IFPI sitesini incelemelerini öneririm.

Az önce bahsettiğim IFPI raporu, tüm akış sitesi verileri konsolide edildiğinde ortaya çıkan durumu bize vermektedir.

Biz daha anlaşılır olması için sadece Spotify verilerinden bir hesaplama yapalım ve gelelim listenin zirvesindeki isim Taylor Swift’in kazancına. Spotify verilerine göre aylık dinleme oranı 83 milyon kişi. Spotify en çok dinlenen müzisyenlere her 1.000.000 dinleme için 900 $ ödüyor. Bu da aylık 74.700 $ eder ki yıla vurduğunuzda inanılmaz bir gelir demektir.

Bir başka örnek The Weeknd’e göz atalım. Aylık ortalama Spotify dinleme oranı 112 milyon. Bu da aylık 100.800 $ gelir demektir.

Yine bir başka zirve isim Drake’e de bakacak olursak aylık ortalama dinleyici sayısı 80 milyon kişi civarında. Bu da aylık 72.000 $ bir gelire tekabül ediyor. Artık müzisyenlerin başarılı olması için akış sitelerindeki yarışı kazanmaları gerekiyor. Ya da kalabalık kitlelere ulaşan konserler yapmaları gerekiyor.

Son olarak söylemek istediğim Türk sanatçılar için işlerin oldukça zor olduğu. Aylık dinleme oranlarına bakılınca global pastanın oldukça gerisinde olduğumuz aşikâr. Zira Spotify verilerine göre Tarkan aylık ortalama 6 milyon dinleyici, Sezen Aksu 7 milyon dinleyici, MFÖ 1,2 milyon dinleyici, Gülşen 6,7 milyon dinleyici. 2024 yılı verilerine göre Spotify’de en çok dinlenilen sanatçı Semicenk oldu. Semicenk’in aylık ortalama dinleyicisi 7,3 milyon. Yazımıza 2024 yılında ülkemizde en çok dinlenen sanatçılarla veda edelim:

1. Semicenk
2. Lvbel C5
3. Sezen Aksu
4. Blok3
5. UZI
6. Ati242
7. Motive
8. Hande Yener
9. Dedublüman
10. Cakal

Sağlıkla ve sanatla kalın.
htrocker@yandex.com

HAKAN TÜRKOĞLU’nun DİĞER YAZILARI