Bülent Seyitdanlıoğlu
02/05/2025
ROXY MUSIC
70’LER VE POPÜLER MÜZİKTE
HER DAİM MESAFELİ, ZARİF VE ŞIK
Hani eski, çok eski bir arkadaşını görürsün ve başlarsın kaldığın yerden; sanki araya onca yıl hiç girmemiştir. Nerede kaldıysa oradan. Ayrılırken de, “abi bir daha arayı uzatmayalım” dersin ya! İşte o türden bir duygu. Kadim bir dost yeni ve taptaze bir başlangıç yapıyor. 80’lerde ve 90’larda üzerimizdeki etkisi büyük olan bu dostun ismi Stüdyoimge; Levent Erseven öncülüğünde yine yanı başımızda. Öyle bir özlemişiz ki birbirimizi…
Stüdyoimge’ye hoş geldin diyerek devam edelim bu muhabbete.
1970’lerin başında müziğin nereye evrileceği konusunda kafalar karışıktı. bir taraftan progresif derinliklere sürüklenirken diğer yandan da Glam sahnesinde bir tiyatro karakterine dönüşüyordu. İşte tam da bu esnada zarif, bir o kadar şık ve bir o kadar da devrimci bir topluluk ortaya çıkıyordu.
Bu muhabbetin konusunu beni tarifsiz etkileyen ve müzikal beğenilerimi belirleyen bu topluluk oluşturuyor. Bu topluluğun ismi Roxy Music…
İsterseniz şimdi 1972 yılına gidelim ve Glam için çok özel bir başlangıcı simgeleyen Virginia Plain şarkısından söz edelim.
Virginia Plain, müziği yalnızca işitsel anlamda dinlenen bir şey olmaktan çıkararak görsel ve sanatsal bir anlatım biçimine dönüştürmüştü. Şarkı geleneksel olarak formunu da dönüştürüyor, sanatsal olarak yeniliyor ve ileriye taşıyordu. Dolayısıyla, bu şarkı yalnızca özel bir başlangıç değil aynı zamanda modern için bir doğuşun da simgesiydi.
Virginia Plain bir Roxy Music alamet-i farikası olarak muhteşem ve mucizevi bir başlangıç. Roxy Music’in 10-12 Temmuz 1972 tarihleri arasında kaydettiği ve 4 Ağustos 1972 yılında yayınlanan ilk 45’lik olarak hala gücünü sürdürüyor.
Topluluğun temelleri 1970’lerin başında atılmış. Her şey bu iki ismin gazeteye verdikleri klavyeci ilanı ile başlıyor. İlana cevap veren isim Andy Mackay, aslında saksafon ve obua çalıyor ama aynı zamanda synthesizer’a da sahip; bu kadroya davulcu Paul Thompson, gitarist Phil Manzanera ve Brian Eno’nun katılımıyla topluluk oluşuyor.
Brian Eno dedik hemen bir parantez açalım. Brian Eno, Andy Mackay ile üniversiteden arkadaş ve ikisi de müziğin yaratıcı ve deneysel kısmıyla ilgileniyor, bu doğrultuda ortak bir amacı paylaşıyor. Eno müzisyen değil ama synthesizer çalabiliyor ve makaralı bir teybi de var. Bu nedenle topluluğa teknik danışman olarak girmiş.
Şimdi Virginia Plain’a geri dönelim isterseniz. Şarkı ismini bir sigaradan alıyor. Sigara sağlığa zararlıdır diyerek devam edelim. Filtresiz bir sigara bu, hani bizim eskilerden bildiğimiz “Birinci” gibi; şarkının bestecisi Ferry, sözler için birazcık anlaşılmaz diyor. Doğruya doğru, klasik şarkı sözü düzenine uymuyor; net bir anlatı yok, sanki rüya gibi kesintili sözlerin bileşimi ama yarattığı atmosfer Ferry vokaliyle tabii ki çok farklı. Manzanera gitarı net, keskin ve çarpıcı, ayrıca Eno dokunuşlarıyla ses manzaraları oluşturuyor.
“Make me a deal and make it straight
All signed and sealed, I’ll take it
To Robert E. Lee, I’ll show it
I hope and pray he don’t blow it ’cause
We’ve been around a long time
Just tryin’ to, tryin’ to but you
Make the big time
Take me on a roller coaster
Take me for an airplane ride
Take me for a six days wonder but
Don’t you, don’t you throw my pride aside besides
What’s real and make-believe?
Baby Jane’s in Acapulco
We are flyin’ down to Rio
Throw me a line, I’m sinking fast
Clutching at straws, can’t make it
Havana sound, we’re trying
A hard edge, the hipster jiving, oh
Last picture shows down the drive-in
You’re so sheer, you’re so chic
Teenage rebel of the week
Flavours of the mountain streamline
Midnight blue casino floors
Dance the cha-cha through ’til sunrise
Opens up exclusive doors, oh wow
Just like flamingos, look the same
So me and you, just we two
Got to search for something new
Far beyond the pale horizon
Some place near the desert strand
Where my Studebaker takes me
That’s where I’ll make my stand, but wait
Can’t you see that Holzer mane
What’s her name? Virginia Plain”
Sonuç olarak Virginia Plain, hem söz hem de altyapı olarak Glam ’ı sanatsal bir çerçeveye taşıdığı gibi deneyselin popüler olabileceğini gösteriyor ve aynı zamanda da still ve imajın gücünü vurguluyordu.
Virginia Plain, topluluğun ilk 45’liği olma özelliği gösteriyor ama bu şarkı topluluğun kendi ismini taşıyan ilk albümünün ilk baskısında yer almıyor. Bunun nedeni ise şarkının kaydının, bu albümden sonra yapılmış olması.
Roxy Music, Virginia Plain 45’liğinin hemen öncesinde 1972 yılı Haziran’ında yayınlanan toplulukla aynı ismi taşıyan ilk albüm. Kapağı geleneksel albümlerine göre rüküş olarak nitelendirilebilir. 50’lilerden kalma film yıldızı görünümlü kadın manken Ann Müller’in bu davetkar pozu albümün açılışında yer alan Re-Make/Re-Model ile tamamlanıyor ve bir partiye gidiveriyoruz. Şarkının katmanlı yapısı, farklı müzikal etkilerin mozaik gibi birleşimi ile dengeleniyor ve sözleri, dönemin İngiliz gençliğinin parçalanmış kimliğine dair. Ferry’nin vokali ise soğuk, kendinden emin ve mesafeli.
Ladytron’da Brian Eno, Ferry’nin isteğini kıramıyor ve aya inişin sesini yeniden yaratıyor, böylece şarkıya gerçek üstü bir altyapı oluşturuyor.
İkonik oyuncu Humphrey Bogart için bir güzelleme olan HB2, Bogart klasiği Casablanca‘ya gönderme yapıyor. Şarkıda yer alan Andy Mackay’a ait saksafon solosu, temelini bu filmin ana temasını oluşturan As Time Goes By’dan alıyor.
Albümün kapanışında yer alan Bitters and Ise, kısa ama o denli etkili…
Evet; 70’lerin başı İngiltere için endüstriyel bir çöküşü simgeliyordu, Punk henüz isimsizdi ve Glam yalnızca kostüm ve makyajdan ibaretti. Böyle bir ortamda doğdu Roxy Music, kendi ismini taşıyan ilk albümü ve Virginia Plain şarkısıyla Glam, Art ve Punk’ın temellerini oluştururken, müziği estetik stil ve moda ile buluşturdu. David Bowie başta olmak üzere T. Rex, New York Dolls, Talking Heads ve Blondie gibi müzisyen ve grupları etkileyerek dönüştürdü.
Tarih, yalnızca savaşlar, devrimler ya da büyük yıkımlardan oluşmuyor. Tarih, bir şarkı, bir albüm veya sahnede tedirgin edici ve soğuk bir ses, karizmatik ve mesafeli bir duruş ile de oluşturulabiliyor.
▬ ▬ ▬ ▬ ▬ ▬
STÜDYOİMGE 